De bergen in #1 – Alpine flora

De bergen in #1 – Alpine flora

Zoals jullie waarschijnlijk al weten, werk ik in de zomer als bergwandelgids met mijn bedrijf Holiday Hikes. Tijdens de voorbereiding en de touren zelf, deel ik veel informatie, leuke weetjes en nuttige tips met mijn gasten en mede-berggeiten. In deze nieuwe serie neem ik jullie mee op pad de bergen in en deel deze leuke, en vaak handige informatie, met jullie! In deze blog neem ik jullie mee de bloemenweides op…

Alpine flora

De Alpen zijn één van de grootste bergketens van Europa. Met een lengte van meer dan 1200 km strekken zij zich uit over acht verschillende landen. Best indrukwekkend! Maar wat eigenlijk minstens zo indrukwekkend is, zijn al die mooie planten en bloemen die weten te overleven in deze ruige omgeving. De alpine flora verschilt afhankelijk van de hoogte, richting van de zon, windrichting, ondergrond, en nog meer factoren. Grofweg onderscheiden we vijf verschillende ´zones´: de graslanden onderaan in de dalen, de lage vegetatie bossen, de hoge vegetatie bossen, de almweides en de hoog alpine omgeving. Deze laatste is eigenlijk het meest indrukwekkend als het om flora gaat, want de planten die hier leven zijn echte specialisten in het overleven in de bergen!

We kunnen de alpine omgeving heel gecompliceerd gaan beschrijven, maar eigenlijk is het simpelweg het ruige klimaat boven de 2500m. Hier brandt de zon haar UV-stralen in de bodem, wisselen warmte en ijs elkaar vlot af, en komt er ook nog eens af en toe een flinke storm voorbij. Kortom, nogal een uitdaging om je hier gemakkelijk in te voelen. Toch hebben verschillende planten hier hun thuis en vertoeven er prima. Deze planten hebben zich door de eeuwen heen aangepast aan dit ruige klimaat. Door zich met veschillende techniek te beschermen, overleven ze de barre omstandigheden en zorgen er ook nog eens voor dat de alpine omgeving in takt blijft.

Unieke eigenschappen

Over het algemeen zijn de alpine planten zogenaamde ´polster-planten´ of kussen-planten. Klein, laag bij de grond, en enigzins als een kussen, zijn ze zo al voor een heel deel beschermt tegen de verschillende weersomstandigheden. Door te groeien tussen rotsen en stenen zijn ze beschut tegen de wind en blijven beter op temperatuur door de uitstraling van warmte van de aarde zelf. Daarnaast hebben een aantal planten hele specifieke eigenschappen ontwikkelt om te overleven.

Zo heeft de stengelloze silene een natuurlijke vorm van ´anti-vries´ in zijn bladeren. Tijdens een barre, koude winter bevriest hij daarom niet zo snel. De blauwe monnikskap is zeer giftig en hierdoor laten eventuele eters hem staan, zodat hij overleven kan. En de hel witte kleur met gouden kern van de gletsjerboterbloem, lokt de schaarse insecten om zo bestoven te worden. Kortom, allemaal specialisten als het om overleven in hoog alpine gebied gaat!

Bloem der bloemen

Maar er is één ´bloem´ welke het meest tot de verbeelding spreekt. En dat is natuurlijk de Edelweiß. Hoewel…technisch gezien is de Edelweiß dan wel een meester in het overleven hoog in de bergen, maar eigenlijk is het geen bloem. De Edelweiß is een enorm slimme plant! Eeuwen terug bezat de Edelweiß namelijk geen krans van blaadjes om zijn stamper. Hierdoor was de stamper weinig beschermt wat niet zo goed was voor het overleven en de voortplanting. Door de eeuwen heen heeft de plant toen een deel van zijn blaadjes van de steel, omhoog gemanouvreerd om daar een beschermende krans rond de stamper te maken. Het beeld van een bloem was geboren!

Maar dat is nog niet alles. De blaadjes rond de stamper zijn ook nog eens bedekt met hele fijne haartjes, welke een aantal handige beschermingsmechanismes in stand houden. Zo blijft er een dun dekentje van warme lucht in de haartjes hangen, en daarmee beschermd het de stamper tegen bevriezen. Ook reflecteren de haartjes het sterke UV-licht, tegen verbranding. En als klap op de vuurpijl groeit de Edelweiß alleen op plekjes waar hij zich heeeeel erg thuis voelt. Kortom, eigenlijk is de Edelweiß de koning onder de bergoverlevers!

Genieten voor toekomstige generaties

Al die alpine planten zijn natuurlijk geweldig om te zien, en maar al te vaak zijn er liefhebbers die ze graag mee naar huis willen nemen. Toch is dit niet een goed plan. Ze overleven moeilijk in een ander klimaat, en ook zijn ze van onschatbare waarde om het hele ecosysteem in balans te houden. Zo zorgen ze met hun wortels voor het bijelkaar houden van het gesteente, wat afbraak door erosie tegen gaat. Ook bieden ze voeding en beschutting voor de schaarse insecten. En als we ons dan ook nog realiseren dat de meeste alpine planten extreem langzaam groeien, dan snap je wel dat een plantje meenemen, grote gevolgen kan hebben. Een gemiddelde alpine polster-plant met de grote van een normaal eetbord, heeft er ongeveer 40 tot 50 jaar over gedaan om zo groot te worden!

Aangezien we allemaal graag van de pracht van deze natuur willen blijven genieten, nu en in de toekomst, is het belangrijk om deze planten met rust te laten. Foto´s maken is natuurlijk geen enkel probleem, en een keer aanraken en voelen, daar kunnen ze ook best tegen. Maar laat ze lekker in hun natuurlijk omgeving staan. En als iedereen dit doet, dan zijn ze er ook nog als jij over tien jaar met je zoon, dochter of kleinkind voor het eerst op bergtour gaat. En dat is toch wat we graag willen?! De natuur beschermen en beschikbaar maken voor ons en voor toekomstige generaties om van te genieten!

Liebe Gruße,

Gabi